Około 30% wszystkich raków jelita grubego to raki odbytnicy. Szacuje się że ten typ choroby jest jednym z częściej diagnozowanych nowotworów złośliwych w Polsce! Czynniki ryzyka zachorowania są takie same jak w przypadku reszty nowotworów jelita grubego.
Jakie są najczęściej występujące objawy raka zlokalizowanego w odbytnicy?
Objawy kliniczne raka odbytnicy zależą w dużej mierze od jego lokalizacji oraz stopnia zaawansowania. Często w początkowym stadium tej choroby niestety nie daje ona objawów. W przypadku guza odbytnicy (a także w lewej części okrężnicy) pierwszym objawem choroby może być niedrożność jelit. Pozostałymi niepokojącymi objawami mogą być: krwawienie z odbytnicy, nadmierne wydalanie śluzu lub oddawanie stolca śluzowego, zmiana kształtu stolca (tzw. Stolce ołówkowate), zmiana rytmu wypróżnień, bóle brzucha lub podbrzusza, wzdęcia.
Jak rozpoznajemy oraz jak leczymy raka odbytnicy?
W celu postawienia diagnozy wykonujemy badania laboratoryjne (morfologia, stężenie aminotransferaz, mocznika i kreatyniny, białka całkowitego, albumin, lipidogram oraz oznaczamy stężenie markera nowotworowego CEA) endoskopowe oraz obrazowe.
Badania endoskopowe: kolonoskopia ( podczas tego badania jesteśmy w stanie „obejrzeć” całe jelito grube. Jeśli jednak przez wielkość, zaawansowanie guza nie jest możliwe wykonanie całego badania, ponowne badanie wykonuje się w ciągu 3-6 miesięcy od operacji, a następne po 3 latach i później co 5 lat.
Do innych badań endoskopowych wykorzystywanych do diagnostyki tego typu choroby należą: kolonografia komputerowa czy endoskopia kapsułkowa.
Pomocne są również badania obrazowe takie jak RTG klatki piersiowej, USG jamy brzusznej, USG przezodbytnicze, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny oraz PET. Jednak najważniejszym badaniem w kierunku raka odbytnicy jest badanie per rectum (badanie palcem przez odbyt). Około 50% guzów odbytnicy i 30% wszystkich raków jelita grubego znajduje się w zasięgu palca.
Leczenie
Główną metodą leczenia jest operacja chirurgiczna. Zakres oraz typ operacji zależy od stopnia zaawansowania guza oraz od jego lokalizacji. Jako uzupełnienie leczenia chirurgicznego można stosować przed- lub pooperacyjna radiochemioterapię. W zależności od lokalizacji stosujemy następujące typy zabiegów: brzuszno-kroczowa amputacja odbytnicy, przednia resekcja odbytnicy, przednia niska resekcja odbytnicy, operacja sposobem Hartmana, wycięcie miejscowe technikami endoskopowymi (wykonywana jest we wczesnym etapie raka ograniczonym do błony śluzowej o średnicy ≤3 cm; bez nacieku węzłów chłonnych). Gdy obecne są przerzuty do otrzewnej wykonuje się zabiegi cytoredukcyjne (leczenie ukierunkowane na zmniejszenie liczby komórek nowotworu i jego masy) w połączeniu z podawaniem chemioterapeutyków. W zależności od lokalizacji i rozmiarów guza dobierana jest chemioterapia i radioterapia.
Powikłania
Niestety każdy zabieg operacyjny obarczony jest ryzykiem wystąpienia powikłań. W przypadku operacji na jelicie grubym (w tym na odbytnicy) mogą pojawiać się np: krwawienie do jamy otrzewnej, nieszczelność zespolenia jelitowego (3-21%), powikłania septyczne ( w wyniku zakażenia rany pooperacyjnej), niedrożność jelit, upośledzenie czynności aparatu zwieraczowego ( nietrzymanie stolca, gazów, brudzenie bielizny), zaburzenia seksualne (np suchość pochwy, bolesne stosunki seksualne, zaburzenia erekcji, brak orgazmów, zmniejszone libido), przepukliny pooperacyjne, zaburzenia układu moczowego, nawrót choroby nowotworowej.
Nawrót choroby
Szacuje się że nawroty choroby nowotworowej najczęściej występują w ciagu pierwszych 5 lat od zakończenia leczenia (90%). Dlatego tez stosuje się następujące zasady:
▪️ badania lekarskie oraz oznaczenie markera CEA co 3 miesiące przez pierwsze 2 lata a następnie co 6 miesięcy przez kolejne 3 lata
▪️ tomografia komputerowa jamy brzusznej i miednicy mniejszej oraz tomografia klatki piersiowej co 6 miesięcy przez pierwsze 2 lata, potem raz w roku przez kolejne 3 lata
▪️ kolonoskopia: w przeciągu pierwszego roku a następnie co 3-5 lat
Należy pamiętać że tryb życia po zabiegu wpływa na ryzyko nawrotu dlatego należy:
▪️ utrzymywać odpowiednią aktywność fizyczna
▪️ utrzymać odpowiednio rytm dobowy ( 7-9 godzin snu dziennie; zbyt duża ilość godzin snu może sprzyjać rozwojowi raka jelita grubego)
▪️ utrzymywać odpowiednią masę ciała
▪️ rzucić palenie tytoniu
▪️ stosować odpowiednią dietę bogatą w błonnik